Tak jak obiecałem, po dłuższej przerwie spowodowanej brakiem wolnego czasu przedstawiam kolejny artykuł dla początkujących o instalowaniu programów w Ubuntu wykorzystując system repozytoriów.

Repozytoria oprogramowania są to specjalne serwery w sieci, na których znajduje się software. Możemy je pobrać na nasz komputer za pomocą specjalnego programu zwanego menadżerem pakietów. Serwer ten posiada specjalną strukturę katalogów, w niej ułożone są pakiety wg tego kto je zrobił i alfabetycznie.

Abyśmy mogli korzystać z danego repozytorium musimy posiadać odpowiedni wpis w pliku konfiguracyjnym menadżerów pakietów. Ten plik jest wspólny dla wszystkich menadżerów pakietów, a możemy ich mieć kilka w systemie. Wpis ten powoduje, że menadżery widzą to repozytorium i są wstanie ściągnąć listę pakietów, która się na nich znajduje.

Zazwyczaj każde repozytorium posiada klucz publiczny. Jest to po to zrobione aby Ubuntu mogło stwierdzić czy pobierane pakiety rzeczywiście pochodzą z danego serwera. Jest to ważne ponieważ ściąganie i instalacja pakietów z sieci to jedyna droga jaką można by zarazić system jakimś trojanem czy wirusem. Co prawda te póki co nie istnieją na Ubuntu, ale lepiej za wczasu się zabezpieczyć. Klucz publiczny powinniśmy posiadać zanim zaczniemy pobieranie pakietów z sieci. Później wyjaśnię skąd ten klucz wziąć.

Co daje nam takie rozwiązanie? Po pierwsze: nie musimy przegrzebywać Internetu w poszukiwaniu programu, który nas interesuje. Ba, nawet nie musimy uruchamiać przeglądarki. Uruchamiamy menadżera pakietów, szukamy ręcznie lub przez słowo kluczowe danego programu. Zaznaczamy go do instalacji i stosujemy zmiany. Wtedy menadżer ściąga pakiet, instaluje go. Po drugie: jeśli pojawi się nowa wersja danego programu czy komponentu systemu, menadżer aktualizacji (który jest częścią menadżera pakietów) informuje nas, że pojawiła się nowa wersja i można go ściągnąć z repozytorium. I znów nie musimy w Internecie szukać tej nowej wersji, tylko pozwalamy na aktualizację, a menadżer pakietów ściągnie i zainstaluje najnowszą wersję.

Na pewno jest to wygodne rozwiązanie. Programy linuksowe są pisane zazwyczaj tak, że wykorzystują biblioteki systemowe. Oczywiście nie musimy posiadać wszystkich bibliotek z których korzystał programista do napisania programu. Tak samo jest pod Windows'em z plikami DLL, które też są bibliotekami. Jeśli będziemy chcieli uruchomić dany program, a nie mamy biblioteki, z której korzystał programista, program zapewne się nie uruchomi. To są tak zwane zależności pomiędzy pakietami. Czyli np. chcemy zainstalować program MPlayer (program do odtwarzania filmów), będziemy musieli zainstalować również pakiety kodeków i innych bibliotek potrzebnych do zainstalowania. Inaczej nie obejrzymy filmu bo nie będziemy mieli odpowiedniego kodeka. Aby samemu się nie martwić o te zależności między pakietami, a te bywają czasem ostro zawiłe, z pomocą przychodzi nam menadżer pakietów, który sam dobiera wymagane pakiety. Czyli zaznaczamy do zainstalowania MPlayer'a, a menadżer zaznacza inne wymagane pakiety. Ściągamy wszystko i instalujemy.

Po wyjaśnieniu podstaw dotyczących repozytorii przejdźmy do omówienia menadżerów pakietów w systemie Ubuntu Linux.

Jako pierwszy menadżer pakietów omówię Synaptic, który jest moim zdaniem najlepszy. Posiada graficzny interfejs i jest prosty w obsłudze. Do jego uruchomienia będziemy potrzebowali hasła ponieważ funkcja instalacji oprogramowania to ingerencja w system. Synaptic dzieli się na 3 części. Po lewej mamy listę kategorii oprogramowania, którą możemy przełączać za pomocą 5 przycisków i listy na tymi przyciskami. Górne okienko to lista dostępnego na komputerze lub repozytoriach oprogramowania. A prościej mówiąc to wynik sortowania wg kategorii z lewej. A pod listą jest okno opisu pakietu.

Teraz omówie najważniejsze opcje. W menu Plik znajdują się:

Menu Edycja:

Menu Pakiet:

Menu Ustawienia mówią same za siebie. Teraz przejdźmy do dodawania nowych repozytoriów do Ubuntu przez Synaptic'a. Każde repo ma swóją linijkę apt i klucz publiczny. Linijka apt to zwykła linijka tekstu o formacie:

Klucz publiczny to zwykły plik tekstowy z zakodowanymi informacjami. Te zakodowane informacje potrafią rozkodować te zapisane za pomocą klucza prywatnego. Czasem na repozytoriach są podane polecenia, które automatycznie dodają klucz do bazy danych kluczy na naszym komputerze.

Chcąć dodać repo najpierw szukamy jego strony głównej. Zazwyczaj na tych stronach są podane informację jak dokonać dołączenia. Weźmy na przykład, że chcemy dodać repo Wine czyli emulatora środowiska Windows. Wchodzimy na ich główną stronę. Wchodzimy do działu Pobieralnia i potem wybieramy naszą dystrybucję. Najpierw odnajdujemy link do klucza. Klikamy prawym i zapisujemy na dysku plik gpg. Czasem może mieć inne rozszerzenia np. asc, key, txt.

Jeśli otworzymy ten plik w dowolnym edytorze ASCII powinien wyglądać tak:

Teraz w Synapticu klikamy Ustawienia>Repozytoria, później karta Uwierzytelnianie. Klikamy Zaimportuj plik klucza, podajemy ścieżkę dostępu do pliku i ok. Teraz powinniśmy mieć klucz w bazie.

Teraz przyszła kolej do dodania samego repozytorium do konfiguracji, aby system widział oprogramowanie na nim. Zmieniamy kartę na Oprogramowanie osób trzecich i klikamy dodaj. Wyskoczy okno z monitem, aby podać wiersz APT. Ten oczywiście jest na stronie, w naszym przypadku chodzi o wiersz:

Po dodaniu źródła możemy jeszcze sprawdzić, czy wiersz wprowadził się dobrze i przy okazji zobaczyć jak wygląda edycja tego wiersza w Synaptic'u. Zaznaczamy repo WineHQ i klikamy Modyfikuj.

Jeśli wygląda jak na powyższym obrazku to znaczy że wszystko w porządku. Możemy zamknąć okno repozytoriów. Dostaniemy komunikat, że informacje o repozytoriach są nie aktualne. To normalne, nie mamy zaindeksowanej zawartości nowego repo. Klikamy w przycisk Odśwież w głównym oknie Synaptica i menadżer dokona teraz aktulizacji zawartości repo.

Teraz wyszukujemy w głównym okienku, gdzie znajdują się nazwy pakietów słowa Wine. Możemy sobie pomóc za pomocą funkcji szukania. Gdy znajdziemy szukany pakiet zaznaczyć go możemy prawym przyciskiem i klikając Zaznacz do instalacji lub po prostu kliknąć go dwukrotnie. Klikamy zastosuj. Synaptic zacznie siągać Wine. Po tej operacji powinniśmy mieć już zainstalowany program.

Teraz przejdźmy do innego menadżera pakietów o nazwie APT. Jest to shell'owe polecenie, za pomocą którego też można wyszukiwać i instalować pakiety.

APT jest jest wygodnym narzędziem, z prostą składnią, tak więc opanowanie go nie powinno sprawiać wiele problemów nawet początkującemu użytkownikowi Ubuntu. Omówię, jak dodać repozytorium do systemu za pomocą konsoli, jak zaindeksować zawartość repo, szukać i zaktualizować system.

Repozytoria są przechowywane w pliku /etc/apt/source.list. Edytując ten plik dodajemy wiersz APT tak jak go wstawialiśmy w Synaptic'u. Po prostu wklejamy go gdzieś w pliku i dokonujemy aktualizacji zawartości repozytoriów. Pamiętajmy, że aby edytować ten plik musimy posiadać uprawnienia administratorskie, jak przy uruchamianiu Synaptic'a. Czyli polecenie edytowania poprzedzamy poleceniem sudo. Np.:

Po edycji i zapisaniu pliku. Wpisujemy polecenie aktualizacji repozytoriów.

System odczyta nową zawartość pliku source.list i ściągnie listę plików z tego repo. Jeśli chcemy dokonać aktualizacji systemu czy pakietów wpisujemy:

Jak mówiłem składnie polecenia apt-get jest prosta i jeśli mamy zanstalowaną polską pomoc, to wpisując same polecenie bez parametrów uzykamy pozostałe parametry, które możemy użyć. Jedną z ważniejszych opcji jest instalowanie programów:

Oczywiście musimy znać nazwę konkretnego pakietu. Jeśli nie wiemy jaka ona jest możemy ją poszukać. Do tego służy polecenie:

APT posiada również inne opcje, które są również w menu Pakiet w Synaptic'u. Np.:

A co ze dodawaniem kluczy publicznych, mógłby ktoś spytać. A od tego istnieje polecenie apt-key. Składnia polecenia jest następująca:

Za akcję możemy wstawić następujące opcje:

To są podstawowe opcję, które na początek powinny nam w zupełności wystarczyć. Jest w systemie jeszcze jeden menadżer pakietów. Nazywa się Aptitude. Jednak jego toporny interfejs pseudograficzny na pewno zniechęci początkujących użytkowników Ubuntu. Aczkolwiek jeśli się go już opanuje i znajdziemy się w sytuacji kiedy nie mamy środowiska graficznego może trochę ułatwić życie.

Z tych trojga menadżerów moim ulubionym jest Synaptic. Interfejs tego programu jest przemyślany i wygodny. Łatwo wyszukuje się w nim pakiety i informacji o nim. Jak dla mnie jest to podstawowe narzędzie do zarządzania oprogramowaniem na komputerze.